Η νέα ζωή του Μπασάρ αλ-Άσαντ στη «χρυσή φυλακή» της Μόσχας - Γιατί μελετά ξανά την οφθαλμολογία

Ήταν το 2011, όταν μια ομάδα εφήβων έγραψε με σπρέι σε έναν τοίχο στην αυλή του σχολείου τους: «Ήρθε η σειρά σου, γιατρέ». Το γκράφιτι ήταν μια ελαφρώς συγκαλυμμένη απειλή ότι ο πρόεδρος της Συρίας, Μπασάρ αλ-Άσαντ, οφθαλμίατρος με εκπαίδευση στο Λονδίνο, θα ήταν ο επόμενος στη σειρά των Αράβων δικτατόρων που θα ανατρέπονταν από την τότε μαινόμενη Αραβική Άνοιξη.

Χρειάστηκαν 14 χρόνια, κατά τα οποία 620.000 σκοτώθηκαν και σχεδόν 14 εκατομμύρια εκτοπίστηκαν, αλλά τελικά ήρθε η σειρά του γιατρού και ο Άσαντ καθαιρέθηκε, διαφεύγοντας στη Μόσχα στη μέση της νύχτας.

Ωστόσο, αφού εγκατέλειψε τη δικτατορία του για μια «χρυσή» εξορία στη Μόσχα, ο Άσαντ φέρεται να δίνει μια ευκαιρία στην ιατρική του εκπαίδευση. Ο ηγέτης του τελευταίου μπααθικού καθεστώτος της Μέσης Ανατολής επέστρεψε στα θρανία και παρακολουθεί μαθήματα οφθαλμολογίας, σύμφωνα με μια καλά πληροφορημένη πηγή που επικαλείται ο Guardian.

«Σπουδάζει ρωσικά και φρεσκάρει ξανά την οφθαλμολογία του», είπε ένας φίλος της οικογένειας Άσαντ που έχει κρατήσει επαφή μαζί τους. «Είναι ένα πάθος του, προφανώς δεν χρειάζεται τα χρήματα. Ακόμα και πριν ξεκινήσει ο πόλεμος στη Συρία, ασκούσε τακτικά την οφθαλμολογία στη Δαμασκό», πρόσθεσε, υπονοώντας ότι η πλούσια ελίτ της Μόσχας θα μπορούσε να είναι το πελατολόγιό του.

Η πολυτελής ζωή στη Μόσχα

Ένα χρόνο μετά την ανατροπή του καθεστώτος του στη Συρία, η οικογένεια Άσαντ ζει μια απομονωμένη, ήσυχη, αλλά και πολυτελή ζωή στη Μόσχα και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Ένας φίλος της οικογένειας, πηγές από τη Ρωσία και τη Συρία, καθώς και διαρροή δεδομένων, βοήθησαν να δοθεί μια σπάνια εικόνα για τη ζωή της εξορισμένης οικογένειας που κάποτε κυβερνούσε τη Συρία με σιδερένια πυγμή.

Η οικογένεια πιθανότατα θα διαμένει στην αριστοκρατική Rublyovka, μια περιφραγμένη κοινότητα της ελίτ της Μόσχας, σύμφωνα με πηγές που γνωρίζουν την κατάσταση. Εκεί θα μπορούσαν να συναναστρέφονται με άτομα όπως ο πρώην πρόεδρος της Ουκρανίας Viktor Yanukovych, ο οποίος έφυγε από το Κίεβο το 2014 και πιστεύεται ότι ζει στην περιοχή.

Οι Άσαντ δεν έχουν ανάγκη από χρήματα. Αφού αποκόπηκαν από μεγάλο μέρος του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος λόγω των δυτικών κυρώσεων το 2011, μετά την αιματηρή καταστολή των διαδηλωτών από τον Άσαντ, η οικογένεια τοποθέτησε μεγάλο μέρος της περιουσίας της στη Μόσχα, όπου οι δυτικές ρυθμιστικές αρχές δεν μπορούσαν να την αγγίξουν.

Παρά την πολυτελή κατοικία τους, η οικογένεια είναι αποκομμένη από τους κύκλους της ελίτ της Συρίας και της Ρωσίας που κάποτε απολάμβαναν. Η 11ωρη πτήση του Μπασάρ αλ-Άσαντ από τη Συρία στη Μόσχα άφησε τους φίλους του να νιώθουν εγκαταλελειμμένοι και οι Ρώσοι τον εμποδίζουν να επικοινωνήσει με ανώτερους αξιωματούχους του καθεστώτος.

«Είναι μια πολύ ήσυχη ζωή», είπε ο οικογενειακός φίλος. «Έχει πολύ μικρή, αν όχι καθόλου, επαφή με τον έξω κόσμο. Έχει επαφή μόνο με μερικούς ανθρώπους που ήταν στο παλάτι του, όπως ο Mansour Azzam (πρώην υπουργός προεδρικών υποθέσεων της Συρίας) και ο Yassar Ibrahim (ο κορυφαίος οικονομικός συνεργάτης του Άσαντ)».

Η ανύπαρκτη σχέση με τον Πούτιν

Πηγή κοντά στο Κρεμλίνο δήλωσε ότι ο Άσαντ ήταν επίσης σε μεγάλο βαθμό «αδιάφορος» για τον Πούτιν και την πολιτική ελίτ της Ρωσίας.

«Ο Πούτιν έχει λίγη υπομονή για ηγέτες που χάνουν τον έλεγχο της εξουσίας και ο Άσαντ δεν θεωρείται πλέον ως προσωπικότητα επιρροής ή ακόμη και ως ένας ενδιαφέρων καλεσμένος για δείπνο», ανέφερε η πηγή.

Η «απόδραση» στη Ρωσία

Ο Άσαντ έφυγε με τους γιους του από τη Δαμασκό τις πρώτες πρωινές ώρες της 8ης Δεκεμβρίου 2024, καθώς οι Σύροι αντάρτες πλησίαζαν την πρωτεύουσα από τον βορρά και τον νότο. Τους συνάντησε ρωσική στρατιωτική συνοδεία και μεταφέρθηκαν στη ρωσική αεροπορική βάση Khmeimim, από όπου και απομακρύνθηκαν αεροπορικώς από τη χώρα.

Ο Άσαντ δεν προειδοποίησε την ευρύτερη οικογένειά του ή τους στενούς συμμάχους του καθεστώτος για την επικείμενη κατάρρευση, αφήνοντάς τους αντίθετα να τα βγάλουν πέρα μόνοι τους. Ένας φίλος του Maher al-Assad, αδελφού του Μπασάρ και κορυφαίου στρατιωτικού αξιωματούχου, ο οποίος γνωρίζει πολλά πρώην μέλη του παλατιού, είπε: «Ο Maher τηλεφωνούσε στον Μπασάρ για μέρες, αλλά δεν απαντούσε. Έμεινε στο παλάτι μέχρι την τελευταία στιγμή, οι αντάρτες βρήκαν τα κάρβουνα του ναργιλέ ακόμα ζεστά. Ήταν ο Maher, όχι ο Μπασάρ, που βοήθησε τους υπόλοιπους να δραπετεύσουν. Ο Μπασάρ νοιαζόταν μόνο για τον εαυτό του».

Η μάχη της Άσμα με τη λευχαιμία

Τους πρώτους μήνες μετά την απόδραση των Άσαντ, οι πρώην σύμμαχοί του στο καθεστώς δεν ήταν στο μυαλό του Μπασάρ. Η οικογένεια συγκεντρώθηκε στη Μόσχα για να υποστηρίξει την Άσμα, την πρώην πρώτη κυρία της Συρίας, γεννημένη στη Βρετανία, η οποία έπασχε από λευχαιμία εδώ και χρόνια και η κατάστασή της είχε γίνει κρίσιμη. Έλαβε θεραπεία στη Μόσχα πριν από την πτώση του καθεστώτος Άσαντ.

Σύμφωνα με μια πηγή που γνωρίζει τις λεπτομέρειες της υγείας της Άσμα, η πρώην πρώτη κυρία έχει αναρρώσει μετά από πειραματική θεραπεία υπό την επίβλεψη των υπηρεσιών ασφαλείας της Ρωσίας.

Είναι έτοιμος να μιλήσει

Με την υγεία της Άσμα να έχει σταθεροποιηθεί, ο πρώην δικτάτορας επιθυμεί να αποκαλύψει τη δική του εκδοχή της ιστορίας. Έχει προγραμματίσει συνεντεύξεις με το RT και έναν δημοφιλή δεξιό Αμερικανό podcaster, αλλά περιμένει την έγκριση των ρωσικών αρχών για να κάνει μια εμφάνιση στα μέσα ενημέρωσης.

Η Ρωσία φαίνεται να έχει εμποδίσει τον Άσαντ από οποιαδήποτε δημόσια εμφάνιση. Σε μια σπάνια συνέντευξη του Νοεμβρίου σε ιρακινά μέσα ενημέρωσης σχετικά με τη ζωή του Άσαντ στη Μόσχα, ο πρεσβευτής της Ρωσίας στο Ιράκ, Elbrus Kutrashev, επιβεβαίωσε ότι στον πρώην δικτάτορα απαγορεύτηκε οποιαδήποτε δημόσια δραστηριότητα.

«Ο Άσαντ μπορεί να ζει εδώ, αλλά δεν μπορεί να συμμετέχει σε πολιτικές δραστηριότητες... Δεν έχει κανένα δικαίωμα να συμμετέχει σε κανένα μέσο ενημέρωσης ή πολιτική δραστηριότητα. Έχετε ακούσει κάτι από αυτόν; Δεν έχετε, επειδή δεν του επιτρέπεται - αλλά είναι ασφαλής και ζωντανός», είπε ο Kutrashev.

Η ζωή συνεχίζεται

Η ζωή για τα παιδιά του Άσαντ, αντίθετα, φαίνεται να συνεχίζεται με σχετικά μικρή αναστάτωση, καθώς προσαρμόζονται σε μια νέα ζωή ως ελίτ της Μόσχας. Ο οικογενειακός φίλος, ο οποίος γνώρισε μερικά από τα παιδιά πριν από μερικούς μήνες, είπε: «Είναι κάπως αποπροσανατολισμένα. Νομίζω ότι είναι ακόμα λίγο σοκαρισμένα. Απλώς συνηθίζουν στη ζωή χωρίς να είναι η πρώτη οικογένεια».

Η μόνη φορά που η οικογένεια Άσαντ -χωρίς τον Μπασάρ- έχει θεαθεί μαζί δημόσια από την ανατροπή του καθεστώτος ήταν στην αποφοίτηση της κόρης του, Ζέιν αλ-Άσαντ, στις 30 Ιουνίου, όπου έλαβε πτυχίο στις διεθνείς σχέσεις από το MGIMO, το ελίτ πανεπιστήμιο της Μόσχας στο οποίο φοιτά μεγάλο μέρος της άρχουσας τάξης της Ρωσίας.

Η Ζεΐν αλ-Άσαντ ψωνίζει τακτικά πολυτελή ρούχα, είναι πελάτισσα σε ένα πολυτελές σαλόνι πεντικιούρ και είναι μέλος ενός ελίτ γυμναστηρίου στη Μόσχα, σύμφωνα με διαρροές ρωσικών στοιχείων.

Τα παιδιά του Άσαντ επισκέπτονται επίσης συχνά τα ΗΑΕ, με την Άσμα να τα συνοδεύει στο ταξίδι τους τουλάχιστον μία φορά. Διαρροή αρχείων πτήσεων που είδε ο Guardian από το 2017 έως το 2023 υποδηλώνουν ότι τα ΗΑΕ είχαν γίνει από καιρό αγαπημένος προορισμός για την οικογένεια Άσαντ, ακόμη και όταν ήταν στην εξουσία.

Αρχικά εξάλλου, η οικογένεια Άσαντ ήλπιζε να μετακομίσει από τη Μόσχα στα ΗΑΕ. Τα ΗΑΕ ήταν μια πολύ πιο οικεία τοποθεσία για αυτούς. Δεν μιλούσαν ρωσικά και δυσκολεύονταν να ενταχθούν στους ρωσικούς κοινωνικούς κύκλους, σύμφωνα με έναν φίλο της οικογένειας. Ωστόσο, η οικογένεια συνειδητοποιεί τώρα ότι η μόνιμη μετεγκατάσταση δεν θα συμβεί για λίγο καιρό, καθώς ακόμη και τα ΗΑΕ, τα οποία φιλοξενούν πολλά μέλη της σκιώδους ελίτ του κόσμου, αισθάνονται άβολα να φιλοξενήσουν τον Άσαντ.